Het regulierenklooster (±1275-heden)

Overal in het middeleeuwse Utrecht klonken de gebeden en gezangen van de geestelijken. Maar wie de straathoek omsloeg, kon ineens midden in de bedrijvige stad staan. Zo moet het ook geweest zijn rond het regulierenklooster dat dichtbij de drukke graanmarkt op de Oudegracht stond. Aanvankelijk gesticht door de zakbroeders, werd het klooster in 1292 overgenomen door regulieren die leefden naar de regel van Augustinus.

Achter de grachtenpanden stak de ranke romaanse koortoren van de kloosterkerk boven de huizen uit. Het kloosterterrein liep door tot aan de Springweg waar verschillende bijgebouwen stonden, waaronder de ziekenzaal. Dit panorama van de stad uit 1570 van Van Hoorn is een van de oudste afbeeldingen waarop het klooster staat aangegeven.

Na de Reformatie van 1580 toen het katholieke geloof min of meer werd verboden, werd het kloostercomplex door de monniken verlaten. Twee jaar later werd het betrokken door het Burgerweeshuis, dat tot dan te vinden was in het Sint-Elisabethgasthuis aan de Lange Elisabethstraat.

In de loop van de jaren werden de gebouwen beter aangepast aan hun nieuwe functies. Daarbij was het van belang dat de meisjes en de jongens goed van elkaar gescheiden bleven. Zo kwamen de jongens via de ingang aan de Oudegracht binnen, terwijl de meisjes door de poort aan de Springweg naar het weeshuis gingen. De kerk werd als Weeskerk een onderdeel van het nieuwe complex.

Deze reconstructie geeft de 18de-eeuwse situatie weer met aan de onderzijde de Springweg en boven de Oudegracht.

Enkele kloostergebouwen aan de Springweg werden met geld uit de erfenis van Domproost Cornelis van Mierop in 1583 verbouwd tot de zogeheten Mieropskameren. Deze kamerwoningen, hier op de voorgrond, waren bedoeld voor armen.

Deze bouwtekening van de Mieropskameren uit 1582 is een van de oudste bouwtekeningen die in Utrecht bewaard zijn gebleven. De tekening lijkt uit te gaan van nieuwbouw maar in werkelijkheid werden enkele oude kloostergebouwen tot woningen verbouwd. (Het Utrechts Archief)

In 1719 ging het Burgerweeshuis een Bank van Lening
exploiteren. Daarvoor kochten de regenten een oud graanpakhuis aan dat hier links onder te zien is. Daar kreeg je in ruil voor een onderpand geld te leen. Mocht je het onderpand weer terug willen hebben, dan moest je het geleende bedrag inclusief rente weer terug betalen. Lukte dat niet, dan werd het onderpand aan iemand anders verkocht.

Op deze tekening van Jan de Beijer uit 1744 steekt de romaanse toren van het voormalige klooster boven de huizen aan de Oudegracht uit. In 1839 werd het bovenste deel van de toren gesloopt. (Het Utrechts Archief)

Interieur van de Weeskerk omstreeks 1830. (Het Utrechts Archief)

In 1925 verhuisde het weeshuis naar de Nieuwegracht en werd het complex door de Nederlandsche Vereeniging van Spoor- en Tramwegpersoneel betrokken. Ter plaatse van de vroegere kerk werd een theaterzaal gebouwd. Vanaf 1981 was het complex in gebruik als popconcertzaal Tivoli. Sinds 2014 is Kytopia daar te vinden.