Een late ijzertijdtempel in Rijnvliet?

Binnen de gemeente Utrecht werd ook al in de prehistorie gewoond. Zoals in Rijnvliet waar vlak naast de Strijkviertelplas bij De Meern archeologen in 2010 sporen aantroffen uit de late ijzertijd (250-12 v Chr.). Maar er was daar wel iets geks aan de hand. Zo vonden ze een grote langwerpige kuil die helemaal met aardewerkscherven was bekleed. Daarvoor zijn meer dan 100 kapotte potten nodig geweest! In de kuil werden aardewerkscherven, houtskool, maalsteenfragmenten, verbrande graankorrels, verbrand dierlijk bot en leem en twee kralen van handgevormd aardewerk aangetroffen. Het lijkt erop dat er tientallen jaren regelmatig een vuur in de kuil brandde, waarna deze een tijd lang steeds weer werd schoongeveegd. 

Rondom de kuil hebben grote palen gestaan, die mogelijk onderdeel waren van een gebouw. Maar de vorm was wat klein voor een woonstalhuis uit die tijd. Vlakbij de kuil is een prachtige houten schaal gevonden, die bewust kapot lijkt te zijn gemaakt voordat hij in een andere kuil is gegooid. Was dat misschien een offer? En wijst de met scherven beklede kuil misschien ook naar ritueel gebruik? Was er kortom in de late ijzertijd een tempel in Rijnvliet?

Om meer inzicht te krijgen, hebben verschillende specialisten er een 3D-reconstructie van gemaakt. Zij kwamen echter tot verschillende interpretaties van de archeologische sporen. Deze vier mogelijkheden kwamen eruit.

Een cultusplaats. In deze reconstructie zijn alleen de palen gebruikt die ook daadwerkelijk zijn aangetroffen. Mogelijk dienden de palen alleen om de centrale kuil te benadrukken en waren er geen wanden en daken. De manier waarop de palen zijn neergezet, gaf mogelijk symbolisch een woonstalhuis weer. In de afbeelding is de zonsopkomst weergegeven, zoals op de ochtend van de winterwende op 21 december. (Reconstructie Linda Dielemans en Daan Claessen)

Een woonstalhuis. Om er toch een prehistorisch woonstalhuis van te maken, zijn er twee hoekpalen en enkele wandpalen toegevoegd. Het gebouw bestond zodoende uit een westelijk deel met een schilddak en een rookgat en uit een oostelijk deel met een zadeldak. (Reconstructie Linda Dielemans en Daan Claessen.)

Woonhuis met opslagzolder. Een drieschepig woonhuis met opslagzolder aan de westzijde. Voor deze reconstructie zijn twee hoekpalen, wandpalen en twee middenstaanders toegevoegd. (Reconstructie bouwhistoricus Bart Klück en Daan Claessen.)

Gebouw (huis of schuur) met opslagruimte. Dit gebouw is uitgevoerd met een vrij lichte sporenkap. Het dak heeft geen nokbalk, maar wordt gedragen door een omgaande constructie. (Reconstructie bouwhistoricus Frans Kipp en Daan Claessen.)

Voor het archeologisch onderzoeksrapport van Rijnvliet klik hier